آنچه درباره اقتصاد، بانکداری و پرداخت کشورهای منطقه منا بايد بدانيم

کشور لیبی

لیبی با نام رسمی دولت لیبی (به عربی: دولة ليبيا)، کشوری در آفریقای شمالی با ۱٬۷۵۹٬۵۴۱ کیلومتر مربع وسعت (شانزدهم درجهان) و چهارمین کشور پهناور قاره آفریقا و دارای ۶٬۸۷۱٬۰۰۰ نفر جمعیت (۱۰۸ام درجهان) است.

لیبی از شرق با مصر، از جنوب سودان، چاد، نیجر و از غرب با الجزایر و تونس هم‌مرز است؛ و همچنین از شمال به دریای مدیترانه محدود می‌شود. پایتخت لیبی، شهر طِرابلُس است. ۱٫۷ میلیون نفر از جمعیت لیبی در پایتخت این کشور، طرابلس، زندگی می‌کنند. معنای نام لیبی از جمله یونانی libyans به معنای قوم بربر می‌باشد.

پیرامون ۹۰ درصد از سرزمین لیبی را بیابان و صحراهای بی آب و علف پوشانده‌ است. مناطق نسبتاً سرسبز لیبی در کناره‌های دریای مدیترانه قرار گرفته‌است. هیچ رودخانه دائمی در خاک لیبی وجود ندارد و تنها ۲ درصد خاک آن کاربرد کشاورزی دارد. بخش عمده مواد غذایی مورد نیاز مردم لیبی از خارج وارد می‌شود.

لیبی از دید تراکم جمعیت یکی از کم‌تراکم‌ترین کشورهای دنیاست. مساحت لیبی اندکی بزرگتر از ایران است، ولی جمعیت آن کمتر از یک دهم ایران است. ۹۰ درصد از جمعیت ۷/۲ میلیون نفری این کشور در باریکه‌ای از کناره‌های مدیترانه‌ای این کشور زندگی می‌کنند و در مناطق دیگر تنها قبیله‌های بیابانگرد (بدوی) روزگار می‌گذرانند.

لیبی به‌طور سنّتی به سه منطقه اصلی به نام‌های «اقلیم طرابلس»، «فزّان» و «بَرقه» بخش می‌شود که این سه منطقه در زبان‌های غربی به ترتیب Tripolitania و Fezzan و Cyrenaica نامیده می‌شوند.

کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترین‌ها در آفریقا است.

لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط معمر قذافی که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی که شاید یکی از مهم‌ترین دلیل این جنگ منابع نفتی زیاد است؛ در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در کنترل شورای ملی انتقالی اداره می‌شد. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی سپرده شده‌است.

در بهمن ماه ۱۳۸۹ اعتراضات گسترده‌ای در لیبی علیه حکومت معمر قذافی آغاز شد که باعث شد به مرور بخش‌های مختلفی از این کشور از کنترل نیروهای حکومت خارج شود. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ با قتل معمر قذافی حکومت وی بر این کشور کاملاً تمام شد.

لیبی از شرق با مصر و سودان، از جنوب با چاد و نیجر، از غرب با الجزایر و تونس و از شمال به دریای مدیترانه راه دارد. کشور لیبی به ۳۲ استان (به عربی: شعبیة) و ۴ ناحیه اداری تقسیم شده ‌است. هر استان نیز از چندین بخش (به عربی: مؤتمرات شعبیة) تشکیل شده ‌است.

اقتصاد

تولید ناخالص داخلی این کشور ۷۸٫۷۹ میلیارد دلار است و یک میلیون و ۸۲ هزار نفر نیروی کار آن را تشکیل می‌دهند. نرخ بیکاری در لیبی ۳۰ درصد است و ۷٫۴ درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند. در سال ۲۰۰۷ میلادی نرخ تورم در این کشور ۳٫۳ درصد برآورد شد.

محصولات صادراتی این کشور شامل نفت خام، محصولات فراوری شده پتروشیمی، گاز طبیعی و مواد شیمیایی است که به کشورهای ایتالیا (۳۶٫۷ درصد)، آلمان (۱۴٫۳ درصد)، اسپانیا (۸٫۷ درصد)، آمریکا (۶٫۱ درصد)، فرانسه (۵٫۶ درصد) و ترکیه (۵٫۳ درصد) صادر می‌شود.

محصولات وارداتی لیبی شامل ماشین‌آلات، کالاهای مصرفی، و تجهیزات حمل و نقل است که از کشورهای ایتالیا (۱۸٫۹ درصد)، آلمان (۷٫۹ درصد)، چین (۷٫۵ درصد)، تونس (۶٫۳ درصد)، فرانسه (۵٫۸ درصد)، ترکیه (۵٫۲ درصد)، آمریکا (۴٫۷ درصد)، کره جنوبی (۴٫۳ درصد) و انگلیس (۴ درصد) وارد می‌شود.

مردم

جمعیت این کشور ۶٬۸۵۶٬۰۰۰ نفر با میانگین سنی 8/28 سال است. امید به زندگی برای زنان در لیبی 5/76 سال و برای مردان 6/70 سال است.

سی درصد جمعیت لیبی زیر ۱۵ سال و دو سوم آن زیر سی سال دارند. نزدیک به ۱۲۰ قبیله در این کشور وجود دارد.

در چند سال گذشته گرایش‌های آشکاری از اسلام‌گرایی سنتی در لیبی دیده شده‌است.

بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۱ میلادی حدود ۱٫۳ درصد از مردم این کشور به بیماری ایدز مبتلا هستند.

زبان‌های رایج در این کشور شامل عربی، انگلیسی و ایتالیایی است.

۷۸٪ از جمعیت لیبی در شهرها زندگی می‌کنند.

زبان و فرهنگ

زبان رسمی لیبی عربی است، ولی بربری هم در میان اقلیتی از مردم این کشور رواج دارد.

مذهب

اکثر مردم در این کشور پیرو دین اسلام می‌باشند. ۹۷ درصد مردم لیبی از پیروان اهل تسنن هستند.

ارتباطات در ليبی

در این کشور ۴۸۳ هزار خط تلفن ثابت و سه میلیون و ۹۲۸ هزار خط تلفن همراه وجود دارد.

در لیبی ۲۴ میزبان اینترنتی و ۲۳۲ هزار کاربر اینترنت وجود دارد.

در لیبی حدود ده بانک بزرگ وجود دارد: بانک مرکزی لیبی، بانک کشاورزی، بانک تجارت ملی، بانک تجارت و توسعه، بانک خارجه عرب، بانک سرمایه گذاری پس انداز و املاک و مستغلات، بانک صحرا، الجماهریه بانک، بانک امما و بانک وحدا. اگرچه همه بانک‌های فوق بانک‌های تحت کنترل دولت هستند، اما دولت لیبی قانونی را در سال 1993 تصویب کرد که به مردم اجازه می‌دهد بانک‌های بخش خصوصی را در لیبی تأسیس کنند. پس از آنکه دولت لیبی اجازه داد تا بانک‌های خارجی در آماده سازی کشور برای توسعه برنامه ریزی شده پیش رو شرکت کنند ، حتی اکنون شرکت‌های خارجی خرید سهام در بانک‌های لیبی را آغاز کردند. گزارش شد که شش وام دهنده بزرگ، از جمله HSBC Holding PLC و Standard Chartered PLC، در لیست کوتاه دو مجوز بانکی در لیبی قرار گرفتند. BNP Paribas فرانسه 19 درصد از بانک صحرا را در اختیار دارد. در حالی که بانک عربی اردن نیز سهام مشابهی در بانک وحدا دارد. بانک خارجی عرب لیبی عملکردهای بین المللی بانک مرکزی لیبی را از طریق شرکت‌های تابعه در حدود 20 کشور خارجی انجام می‌دهد. لیبی همچنین اعطای مجوزهای بانکی در سال 2011 به بانک‌های خارجی برای فعالیت در لیبی با همکاری مشاغل محلی لیبی، مانند مجوز اعطا شده به Unicredit ایتالیا، آغاز شده است.

سيستم پرداخت ملی ليبی (NPS)

اگرچه سیستم پولی لیبی به سرعت در حال مطابقت با استانداردهای بین‌المللی فعلی است، تعدادی از مسائل هنوز در دست توسعه است. در راس آن معرفی سیستم‌های پولی الکترونیکی به خدمات مالی مختلف است. این سیستم‌ها از طریق فن آوری‌های فیبر نوری و سیستم‌های ماهواره های دیجیتال و بی سیم با استفاده از روش‌های پیشرفته رمزگذاری برای اطمینان از ایمنی معاملات منتقل شده، به صورت الکترونیکی متصل می‌شوند. ماده (5) قانون بانکداری (1) سال 2005 بطور قاطع توانایی بانک مرکزی لیبی را دارد تا بر توسعه NPS نظارت کند. CBL در یک پروژه مشارکتی مشترک با بانک‌های مختلف تجاری، اجرای جدیدترین تحولات فناوری اطلاعات را برای مدرن‌سازی NPS آغاز کرده است. در نتیجه به شرکت‌های خارجی قرارداد نظارت بر توسعه سیستم‌های زیر تعلق گرفت:

Core Banking System (CBS): سیستمی برای توسعه فناوری‌ها برای امکان استفاده از مشاغل و بانک‌ها از سیستم پرداخت ملی و بهبود روابط جهانی آنها.

Automated Teller Machines (ATM): یک سیستم الکترونیکی توزیع پول و حفظ تعادل برای مشتریان کلیه بانک‌های شرکت کننده، از طریق دستگاه های فروش خودکار (ATM).

پردازش خودکار چک (ACP): یک سیستم الکترونیکی بین بانکی برای نظارت بر پاکسازی چک‌ها و تسویه مقادیر آنها است.

Clearing House (ACH): کلیه بانک‌ها باید قبل از رسیدن به RTGS حساب و معاملات خود را با مشتریان خود تسویه کنند.

تسویه حساب ناخالص واقعی (RTGS): یک سیستم الکترونیکی است که تمام ارگان‌های مالی مانند بانک‌ها را مجبور می‌کند در پایان هر روز کاری تمام حساب‌های معاملاتی خود را با بانک مرکزی لیبی تسویه کنند.

Points Of Sales (POS): یک سیستم الکترونیکی که به مشاغل و مشتریان امکان می‌دهد پرداخت الکترونیکی را در نقاط فروش انجام دهند.

بانک مرکزی ليبی (CBL)

مرجع پولی لیبی است. دارای وضعیت یک نهاد شرکتی مستقل است. قانون تاسیس CBL پیش‌بینی کرده است که اهداف بانک مرکزی حفظ ثبات پولی در لیبی و ترویج رشد پایدار اقتصاد مطابق با سیاست کلی اقتصادی کشور است.

دفتر مرکزی بانک مرکزی در طرابلس است. با این حال، برای دسترسی بیشتر خدمات CBL به بانک‌های تجاری، شعب و ادارات عمومی واقع در فاصله دور از دفتر مرکزی. CBL دارای سه شعبه است که در بنغازی ، صباح و سرت واقع شده است.

در مارس 2011، فرماندار CBL، فرهت بنگدرا، استعفا داد و به سمت شورشیان جنگ داخلی لیبی استعفا داد، زیرا ابتدا مقدمات عمده دارایی‌های خارجی لیبی را منجمد و در دسترس دولت قذافی نبود.

ساختار سيستم مالی ليبی

سیستم مالی لیبی طی دهه های گذشته به دلیل تغییرات سیاسی دستخوش تغییراتی شده است.

لیبی، به عنوان یک کشور در حال توسعه از کمبود این کشور رنج می‌برد. کارایی و بازار سرمایه فعال. بازار مالی برای معاملات سهام تا سال 2004 وجود نداشت. نتیجه آن این بود که فعالیت‌های سرمایه گذاری بیشتر در بخش املاک و مستغلات انجام می‌شد.

با این وجود، بخش مالی لیبی در ده سال گذشته به ویژه در سال‌های گذشته شاهد تحول چشمگیری بود.

بخش بانکی به دلیل برنامه خصوصی سازی توسط دولت لیبی برای تشویق بخش خصوصی، برای سرمایه‌گذاری و کمک به توسعه بخش بانکی. علیرغم برنامه خصوصی سازی، تلاش‌هایی نیز برای تشویق سرمایه گذاری خارجی و خصوصی انجام داده است.

ساختار سیستم مالی لیبی از سه دسته موسسه مالی تشکیل شده است. آنها موسسات غیر بانکی، موسسات بانکی و سایر موسسات مالی خارج از لیبی، هستند.

بازار سهام ليبی

با وجود گسترش بازارهای سهام در خاور میانه و شمال آفریقا، بازار سهام لیبی اخیراً تأسیس شده است.

ایده تأسیس بازارهای سهام، بخشی از برنامه لیبی بود.

دولت به سمت آزادسازی و اقتصاد بازار حرکت می‌کند. کمیته عمومی مردم قانون شماره 134 در سال 2006، که اجازه ایجاد بازارهای سهام در لیبی با سرمایه 400 میلیون LYD را داد.

در سال 2007، هفت شرکت در بازار سهام وجود داشت که شامل چهار بانک بود، دو شرکت تجاری و یک شرکت بیمه. در سال 2013، 12 شرکت در جدول اصلی فهرست شده‌اند. بازارهای سهام لیبی. طبق CBL، بخش بانکی سهم اصلی لیست (LSM) بود با هفت بانک. این رقم 85.4 درصد ارزش سهام معامله شده را نشان می‌دهد.

روش‌های پرداخت ديجيتال در ليبی

جریان بحران نقدی لیبی که از سال 2014 آغاز شد، ایمان به بانک‌های محلی از بین رفت و شهروندان مجبور شدند روزها در مقابل بانک‌ها صف بکشند. شهروندان فاقد بودجه لازم برای پرداخت هزینه‌های روزمره بودند که منجر به کاهش کیفیت زندگی شد. بحران سیاسی مداوم و ادامه بی ثباتی مانع از هرگونه اصلاح اقتصادی واقعی شده است.

ابتکارات پرداخت دیجیتال شروع به کسب محبوبیت کرد و از افزایش آگاهی دیجیتال، استفاده از اینترنت و میزان نفوذ زیاد تلفن همراه در میان لیبی‌ها بهره مند شد.

در چند ماه گذشته هر دو شرکت LTT شرکت لیبی مخابرات و لیبیا فناوری جدیدی را ارائه دادند که امکان دسترسی سریعتر و انعطاف‌پذیرتر به اینترنت را بهبود می‌بخشد.

از زمان آغاز بحران، کارآفرینان و مشاغل لیبیایی در تلاشند راه حل‌های ابتکاری بیشتری برای مشکلات مشتریان خود ارائه دهند. یکی از چالش‌های اصلی صاحبان مشاغل کوچک و SME ها در بحران مداوم نقدینگی، ادامه فروش محصولات خود بود. برخی از راه حل‌های خصوصی توسط استارتاپ هایی مانند Floos-E، یک شرکت تولید کیف پول همراه ساخته شده است. با این حال ، آنها پس از مشكل در مقیاس‌گذاری راه حل خود برای سایر شهرهای لیبی بسته شدند. گیرنده و فرستنده هر دو نیاز به داشتن حساب‌های Floos-E دارند که برای کاربران یک بار چالش ایجاد می‌کند. مسئله دیگر هزینه بالای معامله با استفاده از سرویس و مهارت‌های دیجیتالی مورد نیاز برای انجام معامله بود.

به دنبال افزایش تقاضا، محبوبیت و پذیرش پرداخت‌های الکترونیکی، هر بانک طرح خود را ارائه داد. سداد از شرکت مخابراتی تلفن همراه Madar معرفی شد که به مشترکین امکان پرداخت روزانه و انتقال پول برای تسهیل زندگی روزمره شهروند لیبیایی را می دهد. بانک تجارت و توسعه Edfali (عربی به من پرداخت) را ایجاد کرد. MobiCash Wahda Bank به کاربران امکان خرید محصولات، پرداخت قبوض، بهداشت، دارو و بلیط هواپیما را می‌دهد.

با این حال، هنوز مقاومت برخی از صاحبان مشاغل که پول نقد فیزیکی را از ارزش بالاتری نسبت به پول دیجیتال درک می‌کنند، بود. این تصور غلط گاهی اوقات منجر به قیمت گذاری کالاها و خدمات با پرداخت حق بیمه اضافی 10-25٪ هنگام پرداخت از طریق روش‌های دیجیتالی می شود.

در حالی که هنوز شاهد استقبال واقعی از روش های پرداخت دیجیتال در لیبی نیستیم، اما این امر به بسیاری از خانوارها کمک کرده است تا با عدم دسترسی به تسهیلات بانکی و پول نقد کنار بیایند.

کاربران شبکه‌های اجتماعی در ليبی

در ژانویه 2020، 5.10 میلیون کاربر شبکه‌های اجتماعی در لیبی حضور داشتند.

تعداد کاربران شبکه‌های اجتماعی در لیبی بین آوریل 2019 و ژانویه 2020، 778 هزار نفر (+ 18 درصد) افزایش یافته است. نفوذ شبکه‌های اجتماعی در لیبی در ژانویه 2020 به میزان 75 درصد بود.

در ژانویه 2020، 11.40 میلیون ارتباط تلفن همراه در لیبی وجود داشت. در واقع تعداد اتصالات تلفن همراه بین ژانویه 2019 و ژانویه 2020 173 هزار مورد (+ 1.5 درصد) افزایش یافته است که معادل 167 درصد از کل جمعیت بود.